WIJK-UP zet buurten in beweging
Hoe bereid je wijken in je gemeente voor op de toekomst én krijg je inwoners mee? Intercommunale SOLVA vertaalde die uitdaging naar het WIJK-UP-project: een participatief traject voor de gemeenten uit Zuid-Oost-Vlaanderen. Onder begeleiding van Ecolife gingen dertien lokale besturen in dialoog met burgers over kansen en uitdagingen op het vlak van vergroening, mobiliteit en energie in hun wijk. Hoe die gesprekken verliepen? We legden ons oor te luister bij Tina Baert en Arne Van den Broeck van Ecolife en bij Joke Wille, duurzaamheidsambtenaar van de gemeente Erpe-Mere.
Dankzij de klimaattafels creëer je draagvlak bij burgers én verrijk je je blik met nieuwe ideeën en inzichten.
Joke Wille - Duurzaamheidsambtenaar Erpe-Mere
Wat is WIJK-UP precies?
Tina Baert, Ecolife: "Het WIJK-UP-project kadert binnen het Lokaal Energie- en Klimaatpact. Gemeenten die dat pact ondertekenden, verbonden zich ertoe om voor eind 2024 een klimaattafel te organiseren met burgers. SOLVA ontwikkelde met WIJK-UP een basisaanpak waarmee aangesloten gemeenten aan de slag konden. En de intercommunale schakelde Ecolife in om de participatie van de deelnemers te faciliteren.”
Arne Van den Broeck, Ecolife: “Elke klimaattafel had een dubbele missie: enerzijds het aanbod van de gemeente en SOLVA beter bekend maken bij de burgers, anderzijds inwoners actief betrekken bij het toekomstverhaal van hun wijk. De gemeente koos zelf rond welke onderwerpen ze graag in gesprek wou gaan. En wij zorgden voor een uitnodigende aanpak met een kaart van de wijk en grote flappen papier om de dialoog met de burgers vlot te laten verlopen.”
Hoe gingen jullie te werk?
Tina: “Thema’s zoals mobiliteit en vergroening klinken nogal abstract. Daarom startten we het gesprek met een kaart van de wijk. Deelnemers konden aanduiden welke plekken het goed of minder goed doen qua bereikbaarheid, veiligheid, groen, wateroverlast en droogte. Zo krijg je meteen heel concrete gesprekken en ideeën.”
Arne: “De aanwezigheid van lokale ambtenaren was daarbij een grote meerwaarde. Bewoners zijn niet altijd op de hoogte van ondersteuningsinitiatieven van de gemeente, zoals groepsaankopen of subsidies. Zo’n klimaattafel is het ideale moment om die initiatieven onder de aandacht te brengen. En soms pikken gemeenten zelf ook nieuwe ideeën op van bewoners!”
Tina: “Zo herinnerde een van de deelnemende bewoners zich dat de gemeente vroeger een wedstrijd organiseerde om tuinen zo natuurvriendelijk mogelijk te maken. Nieuwe bewoners bleken meteen fan van dat initiatief en opperden het idee om die wedstrijd nieuw leven in te blazen! Dat zijn ideeën die zonder de klimaattafels misschien nooit boven water zouden komen.”
Hoe verliep de klimaattafel in Erpe-Mere?
Joke Wille, duurzaamheidsambtenaar Erpe-Mere: “Wij organiseerden de klimaattafel in Erpe-Dorp, een wijk met veel mogelijkheden volgens een analyse van VVSG en SOLVA.
“In het eerste deel kregen de deelnemers uitleg over de mogelijkheden rond renovatie en hernieuwbare energie. We informeerden hen bijvoorbeeld over subsidies en andere ondersteuningsmogelijkheden. En ze ontdekten ook hoe bepaalde ingrepen aan hun huis een impact hebben op het klimaat. Denk bijvoorbeeld aan verharding of opvang van regenwater. Daarna gingen we in gesprek met de bewoners om te horen: wat leeft er in de buurt?”
Wat kwam er zoal naar boven?
Joke: “Er was veel bezorgdheid over de verkeersdrukte en het gebrek aan groene ontmoetingsplekken. Erpe-Dorp is een erg verstedelijkte wijk. Versnipperd ook, door de vele wegen die er kruisen. Die uitdagingen los je niet in een-twee-drie op. Tegelijkertijd zagen bewoners ook veel voordelen, want door die verstedelijking zijn er wel wat mogelijkheden qua mobiliteit, ook wat openbaar vervoer betreft.”
Was er ook een effect na de sessie?
Joke: “We zagen iets meer aanvragen bij het woonloket voor renovatieprojecten, maar dat effect was niet spectaculair hoog. Belangrijker was dat we de ideeën en bezorgdheden van de burgers nadien deelden met andere gemeentediensten. Zo kunnen we de blik van de bewoners ook meenemen naar toekomstige projecten.”
"Fijn was ook dat enkele reeds geplande projecten van de gemeente goed zullen aansluiten bij de vragen van bewoners. Zo kochten we onlangs een domein om er een groene ontmoetingsplek van te maken, en plannen we een ‘verkeersknip’ in een drukke straat."
Wat maakt WIJK-UP volgens jullie waardevol?
Tina: “Het raakt aan de leefwereld van mensen. Je praat over hun straat, hun speeltuin, hun fietspad. Het gaat niet over vage klimaatdoelen, maar over plekken die ze vaak bezoeken of passeren. Daarom zijn bewoners ook gemotiveerd om naar de klimaattafels te komen. Soms zelfs met het hele gezin.”
Joke: “Zo’n gesprek is geen eindpunt, maar een start. Het brengt mensen samen, en dat is sowieso een winst. Als bestuur leer je ook bij. En de burgers voelen: mijn stem telt mee.”
Wil jij ook graag klimaattafels organiseren in je gemeente? Ook onze vrienden van Klimaatcontact kunnen je helpen. Met een kant-en-klaar draaiboek en begeleiding!
