Zo krijg je alle kinderen Op Wielekes

Voor elk kind een kwalitatieve fiets op maat. Dat wil het Oost-Vlaamse Sint-Lievens-Houtem bereiken met haar kersverse bibliotheek voor kinderfietsen. Na een succesvolle start op zaterdag  22 juni zijn ze meer dan overtuigd: dit idee mag in elke gemeente ingang vinden, want je wint gewoon vier keer. “Je krijgt er iedereen mee op de fiets, het is goedkoop, het is kwalitatief én je verkleint de afvalberg.”

Toen in Sint-Lievens-Houtem de vraag kwam naar een bibliotheek voor kinderfietsen, was de gemeente meteen gewonnen voor het idee. 

Het concept is simpel: bij Op Wielekes leen je een kinderfiets. Wie lid wordt, heeft altijd toegang tot een goede en kwalitatieve kinderfiets op maat. Je betaalt jaarlijks lidgeld of je doneert een fiets in ruil voor een jaar lidmaatschap. In dit gesprek vertellen Tineke van de gemeente Sint-Lievens-Houtem en Lotte Haerick van Mpact vzw hoe dit duurzame verhaal al snel ook een sociaal verhaal werd. 

Vier keer winst

Wat was voor Sint-Lievens-Houtem de reden om te investeren in een fietsbibliotheek? 

Tineke: We merkten dat veel mensen in de gemeente op een dergelijk initiatief zaten te wachten. Het kwam als idee naar voren bij onze vrijwilligerskerngroep Klimaat en ook scholen kwamen naar ons met de vraag. Zij zien dat kinderen vaak niet over een goede fiets beschikken en willen daar iets aan doen. Ook willen ze dat mensen meer de fiets nemen naar school.

Lotte: Met een kinderfiets-o-theek win je dus vier keer: je krijgt meer mensen op de fiets, want kinderen op de fiets betekent ook ouders op de fiets. Het is goedkoop. Het is gemakkelijk om steeds kwalitatieve fietsen op maat te hebben voor alle kinderen van het gezin. En kers op de taart: het is een mooie manier om de afvalberg te verkleinen en in te zetten op circulaire economie. Als gemeente heb je trouwens de keuze om te werken met een UiTPAS of een sociaal tarief, om zo echt alle kinderen op de fiets te krijgen.

Waarom heeft de gemeente besloten om voor de realisatie van dit project met Mpact in zee te gaan ?

Tineke: Mpact heeft de ervaring, de knowhow, de drive én is een ideaal klankbord bij vragen over aanpak. We hebben ons karretje aan hen gehangen. Ze trokken ons vooruit zodat we nu zelf verder kunnen rollen. (lacht)

Lotte:  Zo mooi gezegd! Wij ondersteunen van de start tot aan de opening. We organiseren de nodige overlegmomenten, bezorgen alle info over taken en online tools om lidmaatschappen te beheren en fietsen te doneren. 

Tineke: Wij zoeken op onze beurt een locatie en zorgen voor de communicatie. Ook de logistieke organisatie van de geplande bijeenkomsten was voor onze rekening.

Eén tip: betrek scholen

Welke stappen tijdens het proces zijn cruciaal en waarom?

Lotte: We starten telkens met een verkennend gesprek, waarin we onze visie en manier van werken duiden. Daar zijn bij voorkeur zoveel mogelijk partners bij betrokken, want het is de onderlinge samenwerking die zal maken of dit verhaal al dan niet een succes wordt.

Tineke: (knikt) Die betrokkenheid van bij de start is inderdaad belangrijk. En als ik één tip mag geven: betrek scholen in dit verhaal. Zij zijn de sleutel om ouders enthousiast te maken om een fiets te doneren, maar evengoed om op termijn kinderen te vinden die een fiets willen lenen. Ook het Sociaal Huis heeft ons geholpen bij het bereiken van meer kinderen en het vinden van een locatie. Onze communicatiedienst zorgde voor het werven van vrijwilligers.

Lotte: We hebben gemerkt dat het sociale aspect een belangrijke reden is waarom mensen hun fiets doneren en waarom vrijwilligers zich willen engageren. Ze weten dat het terechtkomt bij mensen die het nodig hebben, dat hun fiets nog jaren zal meegaan en veel mensen er gebruik van zullen maken. 

Een brede interesse en nood voor de kinderfiets-o-theek is er alvast. Dat is mooi! Zullen alle mensen ook hun weg vinden naar de fiets-o-theek?

Tineke: Ik hoop van wel. We hebben bewust gekozen om niet met een online uitleensysteem te werken. Zo vermijden we dat enkel de digitaal sterksten met de beste fiets naar huis gaan. Mensen die willen uitlenen, kunnen dit op elke tweede woensdag en vierde zaterdag van de maand, op afspraak. 

Lotte: Ik vind het ook mooi om te zien hoe de vrijwilligers een eigen stempel hebben gedrukt op het project. Zo kwamen ze met het idee om scholen ook fietsen te laten uitlenen. Op die manier zullen we veel leerlingen kunnen bereiken. Leerlingen lenen de fiets gewoon op school en als er andere modellen nodig zijn, wordt er geruild.

Enthousiasme en goesting

Wat zijn voorwaarden voor een geslaagd traject?

Tineke: (vastberaden) Vrijwilligers en fietsen! Voor ons was het erg belangrijk om met genoeg vrijwilligers en fietsen te kunnen starten. We hebben dit ook op voorhand duidelijk gecommuniceerd naar onze inwoners: dat de kinderfiets-o-theek enkel onder die voorwaarde zou opengaan. En dat heeft zijn effect gehad.

Lotte: Na de eerste infosessie waren er al 15 vrijwilligers. Het enthousiasme en de goesting die de gemeente uitstraalt, heeft hier zeker toe bijgedragen. Met een enthousiaste trekker, die mee visie bepaalt en de betrokken partners meetrekt, is alles mogelijk.   

Tineke: Het bestuur stond van bij de start achter het project en gaf ons vertrouwen. Dat voelt goed aan en geeft zin om verder te doen. Ook vind ik het mooi om te zien dat vrijwilligers autonoom hun weg vinden en taken opnemen. Dat maakt dat dit voor ons als gemeente echt aanvoelt als een gedragen project waar veel mensen zich achter scharen. 

Zie je vandaag al impact? Is er iets veranderd in de gemeente?

Tineke: Als gemeente hopen we een antwoord te bieden op een specifieke nood. Dat we ook van buurgemeenten de vraag krijgen of ze gebruik mogen maken van onze fiets-o-theek, vind ik alvast een positief teken. 

Lotte: We merken bij de meeste opstarten van depots in steden en gemeenten dat het enthousiasme van de bewoners heel snel komt na de opening. Vaak komt de vraag na een tijdje om ook fietslessen te organiseren en worden omliggende gemeenten getriggerd om ook een fietsbibliotheek te openen. 

Een blauwdruk 

Is dit verhaal mogelijk voor elke gemeente, groot en klein?

Lotte: Alles hangt af van hoe je het organiseert. Als je in een kleine gemeente slechts twee vrijwilligers vindt, dan kan je kiezen voor een depot met een beperkt aantal fietsen,  dat één keer in de maand open is. De voorbereiding vergt wat tijd, maar eens je vertrokken bent, is het gewoon een kwestie van goed inschatten wat haalbaar is. 

Momenteel werken we trouwens aan een blauwdruk van een Op Wielekes-depot, die we willen delen met bestaande depots en zoveel mogelijk willen repliceren. Zo brengen we de depots dichter bij onze leden en creëren we een duurzaam en efficiënt netwerk.

Tineke: Dit project is haalbaar voor elke gemeente, groot en klein. Het vraagt een beetje lef om eraan te beginnen, maar eens je vrijwilligers en collega’s kan enthousiasmeren loopt alles snel ‘op wieltjes’. 

Zelf een Op Wielekes-depot starten in jouw gemeente? Laat je ondersteunen door Mpact en contacteer opwielekes@mpact.be

Dit project kwam tot stand met de steun van de provincie Oost-Vlaanderen.